Ortadoğu’daki durum: Irak, Suriye geleceği ve Kürtler

Ortadoğu’da, Ülkede olup bitenleri siz de izliyorsunuz. Ortadoğu kaynıyor. Bu kaynama yeni değil. Ama son bir kaç yılda olaylar daha da büyüdü. Ve olaylar Kürt halkını geleceğini de etkiliyor, etkileyecek.

Bunlardan biri Irak’taki durumdur, Iraktaki gelişmelerdir. Diğeri Suriye’deki gelişmelerdir. İŞİD’in ortaya çıkması Arap Baharının Suriye’ye ulaşması, Irak’taki mezhep çatışmalarının giderek büyümesi ve bunun Kürdistan’a yansıması nedeniyle çok önemeli olaylar cereyan etmektedir. Uluslararası güçler ABD, Rusya ve daha başkaları, AB ülkeleri de içinde … [if !supportLineBreakNewLine] [endif]

Ne olacak? [if !supportLineBreakNewLine] [endif]

Bu konuda benim görüşlerimi biliyorsunuz sanırım. [if !supportLineBreakNewLine] [endif]

IŞİD ile ilgili şunları söyledim; böyle bir örgütün geleceği yoktur. Yani nasıl olsa ortadan kaldırılacaktır. Bu örgütün ortaya çıkmasında hem bölge ülkelerinin yaptığı yanlışların rolü var, hem de uluslararası güçlerin rolü var. El Kaide’yi biliyorsunuz. Afganistan’a karşı kullanmak üzere örgütlediler, ABD, Suudi Arabistan ve daha başkaları… Ama başlarına bela oldu. Sonra bundan İŞİD türedi. Irak ve Suriye iç savaşı sırasında Sünni bölgelerde örgütlendi. Birileri bunu Şii aksına karşı kullanmaya kalkıştı. Ama başlarına bela ettiler. Ortadoğu’nun, Ortadoğuluların sorunu mezhep sorunu değil. Mezhep kavgalarında bu halkların hiçbir yararı yok. Ama bu mezhep kavgalarını kaşıyan güçler var, içerde yani bu ülkelerde ve uluslar arası planda… [if !supportLineBreakNewLine] [endif]

İşte bu kaşımaların sonucu bugün böylesine, mezhep kavgaları biçiminde bir kanlı boğuşmayla yüz yüzeyiz. Ben bir ay kadar önce, yurt dışına çıkmadan önce İstanbul’da bir toplantı vardı. Alternatif Düşünce Derneği düzenlemişti. Konu “Ortadoğu’da Mezhep kavgaları ve batının etkisi” idi. Bir hayli gazeteci, profesör vardı ve ben de konuşmacıydım orda. Bu mezhep çatışmaları biçiminde şu anda Ortadoğu’da yaşanan gelişmeler aslında çok daha farklı nedenlere dayanıyor. Şimdi bunlar üzerinde uzun uzun duracak değilim. Ama şu kadarını söyleyeyim: Demin de söylediğim gibi İŞİD’in bir geleceği yoktur, bu örgüt mutlaka etkisiz kılınacaktır. [if !supportLineBreakNewLine] [endif]

Öte yandan nasıl bir Irak karşımıza çıkacak, nasıl bir Suriye karşımıza çıkacak? Irak’ta Sünni ve Şii Araplar arasındaki çatışma bu ülkeyi yönetilemez hale getirdi. Biliyorsunuz orada Kürt halkı kendi geleceğini federasyon biçiminde belirlemeye razı olmuştu. Ama ne yazık ki Irak’taki bu sistem artık yürümüyor. Gelip tıkandı. Bağdat, yani Merkezi hükümet, Kürt halkına karşı görevlerini yerine getirmiyor. Bu yüzden Kürdistan Bölgesel Yönetimi, onun lideri Sayın Mesud Barzani Kürdistan’ın bağımsızlığı hedefini önüne koydu.

Biz bunu destekliyoruz. Biz onlara bu konuda hak veriyoruz.

Eğer Irak 2005 Anayasasıyla benimsediği sistemi yürütebilseydi, barış içinde bir ülke haline gelebilseydi, Kürtlerin belki de ille de bağımsız bir devlet demeleri gerekmeyebilirdi. Ama demin belirttiğim gibi Arap kesimi bunu başaramadı, bir mezhep kavgası, bir terör belası Irak’ı kasıp kavuruyor. Bu durumda Kürt halkının kendi kaderini özgürce belirlemesi, bağımsız devlet olmak istemesi kadar doğal ve haklı bir şey yok. [if !supportLineBreakNewLine] [endif]

Orada koşullar olgunlaşıyor. [if !supportLineBreakNewLine] [endif]

Kolay değil, önlerinde hala önemli güçlükler var. Uluslararası tanınma gibi önemli bir sorunun yanı sıra, ne yazık ki Irak’taki Kürtler arsında birlik yok. [if !supportLineBreakNewLine] [endif]

Irak Kürdistanı’nda özgürlük fırsatı 1990’da 1.Körfez savaşından sonra ortaya çıktı. [if !supportLineBreakNewLine] [endif]

2. körfez savaşından sonra yani 2002 - 2003 ten sonra bu olanak daha da büyüdü. Önce otonomi yönetimleri vardı, sonra bu federal yönetime dönüştü. Şimdi de bağımsızlık fırsatı var önlerinde. Ama ne yazık ki Kürtler arasında birlik yok. O parçada bazı Kürt örgütleri meseleye dar bakıyorlar. Yani Kürdistan Federe Yönetimi’nin çevresinde toplanacaklarına, Sayın Mesud Barzani’ye destek vereceklerine, engel oluyorlar. [if !supportLineBreakNewLine] [endif]

Bu akıl alır bir şey değil. [if !supportLineBreakNewLine] [endif]

İki büyük örgüt arasında, Kürdistan Demokrat Partisi ve Kürdistan Yurtseverler Birliği arasında 1994 de başlayan çatışma dört- beş yıl sürdü. Çok büyük zararlar verdi bu parçaya. Ama aşıldı. Ne yazık ki şimdi yeniden bir gerginlik var. Bazı partiler yanlış bir politika izliyorlar. Ve kanımca İran’ın etkisinde izliyorlar bu politikayı. Bu böyle devam ederse Kürtlerin Güney’de bile amaçlarına ulaşmaları zorlaşır. Ciddi riskler var. Bu riskleri aşmak için birlik olmaları şart. Sorumluluk duyan her Kürt örgütü, her Kürt politikacısı bu parçada birlik için çalışmalı . Ayrımcılık yapmamalı.

Öte yandan bir de PKK sorunu var orada. Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ni zaman zaman ciddi bir biçimde meşgul eden… [if !supportLineBreakNewLine] [endif]

Geçmişte, zaman zaman. Güneyli Kürtlerle çatışmalara tutuşmuş PKK sorunu var. PKK nin buna hakkı yok. PKK nin Güney Kürdistan’a sorunlar çıkarmaya, oranın iç işlerine karışmaya hiç hakkı yok. Bu nedenle bizim tavrımız net. Biz Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ni destekliyoruz. Güney Kürdistan’da Kürtlerin aralarında sıkı bir birlik oluşturmalarını istiyoruz. Bu Kürt halkının orada amaçlarına ulaşması için, özgürlük yolundaki kazanımlarını pekiştirmesi ve tamamlaması için şarttır.

Bir de Suriye Kürtlerinin durumu var, Güney batı Kürdistan da diyebiliriz. Biliyorsunuz Suriye’ye Arap baharı yansıdıktan sonra, orada Kürtler için önemli fırsatlar doğdu. Şu anda Suriye’de iç savaş devam ediyor. Amerika, Rusya gibi güçler de işin içinde. İran işin içinde Türkiye, başkaları işin içinde. [if !supportLineBreakNewLine] [endif]

Ne olacak? [if !supportLineBreakNewLine] [endif]

Suriye’de artık eski sistemin yürümesi mümkün değil. Yani Esad ailesinin yönetiminin, BAAS yönetiminin devam etmesi mümkün değil. Burada da ister istemez ciddi bir değişim olacak. IŞİD belası tasfiye edildikten sonra yeni bir yapılanama olacak Suriye’de. Bu nasıl olmalı, nasıl olabilir? [if !supportLineBreakNewLine] [endif]

Bana göre bu federal demokratik bir yapılanma olabilir. Tabi ki bu iş kolay değil. Yani eski sistem yıkıldıktan sonra böylesine çağdaş, demokratik, federal bir sisteme geçilmesi bir anda olacak bir şey değil. Ama o kanıdayım ki Suriye sorunu başka şekilde çözülemez. Orada hem Sünni, hem Nusayri Arapların geleceğini güvenceye alacak, aynı zamanda Kürtlerin durumunu güvenceye alacak, diğer azınlıkların -Hıristiyanlar, Dürziler gibi- haklarını güvenceye alacak olan ancak federal bir sistemdir. [if !supportLineBreakNewLine] [endif]

Suriye’yi şimdi 3-4 devlete ayırmak mümkün değil. Buna uluslararası güçler de Suriye’nin komşuları da izin vermezler. Ama herkesin hakkını tanıyacak güvenceye alacak bir sistem gereklidir. Bu da federal demokratik bir yapılanma olabilir. Genel, serbest seçimler sonucu parlamenter bir sistem oluşturulur. Aynı zamanda Kürtler, Nusayri Araplar ve Sünni Araplar çoğunlukta oldukları bölgelerde federal yönetimler oluştururlar, kendi kendilerini yönetirler.

Bu Güneybatı Kürtleri bakımından da çok büyük bir fırsattır.

Bunun gerçekleşmesi için de Kürt hareketinin Suriye’de de doğru politikalar izlemesi lazım. Şu anda en etkili örgüt PYD olarak görülmektedir. [if !supportLineBreakNewLine] [endif]

Ama Suriye’de çok daha eski partiler de var. Kitlelere dayanan 50-60 yıllık partiler var. Onları kimse yok sayamaz. Elinde silah olanların bunları susturmaya hakları yok. Onların siyasi çalışmalarını engellemeye hakları yok. Şu anda hepimiz biliyoruz ki PYD hakim olduğu yerlerde yüzlerce Kürt politikacı, aydın tutukludur. PYD’nin buna hakkı yok. PYD bu şekilde Suriye Kürtlerini özgürleştiremez, geniş kitlelerin desteğini alamaz. Uluslararası güçlerin de desteğini alamaz. Bu nedenle Suriye’de Kürtlerin hedeflerine ulaşması doğru bir politika izlemelerine ve birlik olmalarına bağlıdır. Bu yüzden biz meselelere objektif bakan, Kürt halkının çıkarlarını düşünen örgütler, kişiler, siyasetçiler, onlara sesleniyoruz: PYD diğer Kürt örgütlerine baskı yapmamalıdır. Suriye’de birlik politikası izlemelidir.

Ne yazık ki PYD bu güne kadar güven verici bir politika izlemedi. Ama hiç olmazsa bundan sonra tavırlarını düzeltmeliler. Çünkü Suriye sorunu çözüldüğü zaman, yani büyük güçler -Amerika, Rusya, Birleşmiş Milletler- ve Suriye’nin komşuları -Türkiye, Suudi Arabistan, sınırdaş olmasa bile İran; bunlar bölgenin önemli devletleri- eninde sonunda bir anlaşmaya varacaklardır. PYD’nin de kaderini belirleyecek olan bu uzlaşmadır. Yanlış yapanların geleceği olmaz. Kullanılır ve atılırlar. Eğer o duruma düşmek istemiyorsak biz Kürtler, birlik olmalıyız ve dış dünyanın desteğini almalı, akılcı politikalar izlemeliyiz. Bunu yaparsak başarırız.

Ed. federalistin Notu: Yazar sn Kemal Burkay'ın bu görüşleri, 19.11.2016 tarihinde Hollanda'nın, Den Haag kentinde, Hak ve Özgürlükler Partisi ile Dayanışma Gecesi'nde yaptığı konuşmasından bir bölüm olarak alınmıştır.